گزین تاملاتی در نقد اندیشه دینی

مقاله زیر در شماره 18 مجله متن منتشر شده است
***
سخن گفتن در باب «نقد اندیشه دینی» سخن گفتن درباره مقوله ای چند وجهی و بُرداری است که در یک سر آن «نقد» با ابعاد چندگانه قرار دارد و در سر دیگرش «اندیشه دینی» با چشم اندازهای گوناگون. بنابراین برای داشتن سخنی موزون و مفهومی گشوده، لازم است به طور مرتب و جداگانه هر کدام از دو سر طیف بررسی شود آنگاه قلم راندن درباره مجموع عبارت آسانتر خواهد بود.

عاشقانه های یک جامعه شناس

"عاشقانه های یک جامعه شناس"

دفتر شعر: 1381 تا 1388 خورشیدی

عباس نعیمی

رشت: گیل و دیلم . زمستان 1391. 68صفحه

فصل اول: غزل ها

فصل دوم: ترانه ، مثنوی ، رباعی ، دوبیتی ، نو

از جامعه­شناس غزل تا شِمای تو

مردی است توی خاطره­اش گیس­های تو

در دقت مطالعه و شرح واقعه

گیر است روی پرسش و حلّ چرای تو

تصویر می­کشد همه­ات را که خط خطی ...

یک در میان، سفید و سیا، لا به لای تو ...

بد­بین شده به کلّیت ساختار شعر

خوش­بین به آفرین و کف و مرحبای تو

این هم سیاسی است خطرناک مثل عشق

می خواهد اینکه او برود انتهای تو

کارش از این گمانه­زنی­ها گذشته او

تفریق کرده فاصله­ها را به پای تو

***

یک مرد توی کالبدم جان گرفته است

یک جامعه­شناس خصوصی برای تو!

بازخوانی اندیشه های ساموئل هانتینگتون

مقاله زیر در مجله پژوهشی علوم انسانی رهاورد گیل (شماره بهمن و اسفند1391) منتشر شده است

کتاب "جریان شناسی سیاسی جنبش جنگل"

معرفی کتاب "جریان شناسی سیاسی جنبش جنگل" در روزنامه اعتماد 5/11/1391  

(علیرضا کنعان رو فومنی)

جریان شناسی سیاسی جنبش جنگل

نویسنده: عباس نعیمی

تهران، انتشارات چاپخش، پاییز1391

قیمت 12000 تومان

408 صفحه

    

    «جریان شناسی سیاسی جنبش جنگل» عنوان کتابی است که برخلاف بسیاری از تالیفات تاریخی از طولانی ترین جنبش معاصر ایرانیان، موضع جامعه شناسی سیاسی را جهت بررسی و تحلیل این حرکت تاثیرگذار در شمال کشور برگزیده است. عباس نعیمی مولف کتاب مورد اشاره به عنوان مدرس دانشگاه و پژوهشگر جامعه شناسی سیاسی تاریخ معاصر ایران، خاصه جنبش جنگل است. بر همین اساس از وی مقالاتی چند با عناوینی چون «بازشناسی سه جریان سیاسی جنبش جنگل و موضع ها و دیدگاه های آنها»، «مطالعه تطبیقی پایگاه مردمی در سه جریان سیاسی جنبش جنگل»، تحلیل جریان راست سازشکار در جنبش جنگل مبتنی بر نظریه نخبگان ویلفردو پارتو و... منتشر شده است. مولف کتاب «جریان شناسی سیاسی جنبش جنگل» از چهار فصل به همراه نتیجه گیری در پایان کتاب، برای ارائه مطالب استفاده کرده است. در فصل اول کتاب، بسترهای سیاسی، فکری، اجتماعی و اقتصادی پیدایش جنبش جنگل مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل با استفاده از مستندات تاریخی و اراده آمارهای مورد نظر تلاش شده تا فضای کلی آن سال های ایران به خوبی و شفافی برای مخاطبان ترسیم شود. نعیمی در فصول دوم، سوم و چهارم کتابش به تحلیل نقش جریان های سیاسی فعال در جنبش جنگل به ترتیب: جریان ملی مذهبی، جریان راست محافظه کار و در نهایت جریان سیاسی چپ می پردازد. در این سه فصل، جریانات سیاسی مورد اشاره از منظر ایدئولوژی، چهره شاخص، پایگاه مردمی و موافقان و مخالفان سیاسی در داخل و خارج از کشور مورد بررسی واقع شده است. خاستگاه فکری، نگرش و مواضع، استقلال و تمامیت ارضی، عدالت اجتماعی، استبداد سیاسی و رابطه با مذهب، موارد تحلیل شده ذیل عنوان ایدئولوژی جریانات سیاسی را تشکیل می دهد. در بررسی چهره های شاخص هر یک از سه جریان سیاسی فعال در جنبش جنگل، به پیشینه، خاستگاه طبقاتی و میزان تاثیرگذاری فرد مورد بررسی پرداخته می شود. در بخش سوم فصول مورد اشاره، خاستگاه طبقاتی و قلمرو نفوذ جغرافیایی هر یک از جریانات سیاسی با عنوان پایگاه مردمی هر جریان آورده شده است. در پایان نیز بنا به عنوان بخش پایانی فصول دوم، سوم و چهارم، موافقان و مخالفان سیاسی هر یک از سه جریان سیاسی بررسی شده در داخل و خارج از کشور مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. در انتها، مولف در قسمتی مجزا به نتیجه گیری مطالب مطروحه در کتاب می پردازد. همچنین کتاب «جریان شناسی سیاسی جنبش جنگل» به پیوست مرامنامه جنبش جنگل، قانون اساسی مشروطیت، متمم قانون اساسی مشروطیت و تصاویر سران و فعالان جنبش جنگل به مخاطبان عرضه شده است. در مجموع به نظر می رسد، کتاب «جریان شناسی سیاسی جنبش جنگل» به تالیف عباس نعیمی، به دلیل زاویه تحلیلی جدیدی که نسبت به جنبش جنگل و وقایع مختلف آن داشته مورد استقبال علاقه مندان به حوزه تاریخ سیاسی و همین طور پژوهشگران و فعالان این عرصه قرار گیرد. 

    
    

جنبش جنگل و بازشناسی جبهه بندی های اجتماعی- سیاسی در نسبت جریان ملی- مذهبی

مقاله زیر در شماره 71 دوماهنامه چشم انداز ایران منتشر شده است
چکیده

طولانی ترین جنبش تاریخ معاصر ایران که هفت سال به طول انجامید با حضور مداوم جریان سیاسی ملی- مذهبی در آن قابل شناسایی است. هدف این نوشتار بازشناسی جبهه بندیهای اجتماعی-سیاسی نسبت به جریان نامبرده است تا بر روشن شدن هرچه بهتر ماهیت جریان ملی- مذهبی جنبش که «جنگلی» خوانده می شد، یاری رساند. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که چه گروههایی در زمره دوستان و چه طیفهایی در جبهه دشمنان جنگلیها قرار می گیرند. در این راستا ابتدا به بررسی حامیان مردمی جریان ملی- مذهبی ذیل دو شاخصه خاستگاه طبقاتی و منطقه نفوذ جغرافیایی پرداخته خواهد شد. سپس به تفکیک و تمیز موافقان و مخالفان داخلی و نیز موافقان و مخالفان بین المللی اقدام می گردد. روش پژوهش تحلیل اسنادی و روش گرداوری داده ها کتابخانه ای است.

واژگان کلیدی

جنبش جنگل، جریان ملی- مذهبی، حمایت مردمی، موافقان و مخالفان

تبیین جنبش جنگل مبتنی بر رهیافت جامعه شناسی تاریخی

مقاله زیر در بخش علمی نخستین کنگره ملی میرزا کوچک خان جنگلی، به عنوان مقاله برتر برگزیده شده است.

چکیده

هدف مقاله حاضرتبیین جنبش جنگل است. در این راستا کوشش شده است تا به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که کدام عوامل جامعه شناختی در بستر تاریخ با کدام مکانیسم، طی یک فرایند منجر به ظهور جنبش جنگل گردید. روش تحقیق این پژوهش، تبیین از نوع روش تاریخی با تاکید بر تحلیل اسنادی و روش گرداوری داده ها نیز کتابخانه ای است. در این راستا ضمن پرداختن به مبانی نظری پدیده اجتماعی جنبش و رهیافت مذکور، به دو حوزه کلی بسترهای سیاسی و اجتماعی- اقتصادی مرتبط با جنگل اشاره رفته است. ماحصل مقاله نیز استخراج مدل تبیینی پدیداری جنبش جنگل می باشد که تاکنون در آثار علمی موجود تحصیل نگردیده است.

واژگان کلیدی: جنبش جنگل، تبیین، بسترهای سیاسی، بسترهای اجتماعی-اقتصادی

مطالعه تطبیقی پایگاه مردمی در سه جریان سیاسی جنبش جنگل

مقاله حاضر در مجله علمی- پژوهشی جستارهای تاریخی (شماره4) منتشر شده است.

جامعه شناسی عشق

کارگاه "جامعه شناسی عشق" در دانشگاه علمی-کاربردی انزلی (اردیبهشت91) و پیام نور رشت (خرداد91) شامل پارامترهای عمده زیر:

مجادله فلاسفه بر سر عشق آسمانی و زمینی ؛ ملاصدرا، سهروردی، ابن عربی ، ...

انعکاس روابط اجتماعی عاشقانه در ادبیات پارسی از دیرباز تا کنون و دسته بندی های آن ...
مولفه های جامعه شناختی جذابیت فردی ...
دسته بندی و تحلیل عشق بر اساس "ابراز و وجود" در عاشق و واکنش معشوق ...
روانشناسی عشق هلن فیشر ...
تئوری مثلث عشق اشترنبرگ ...
سبکهای هفتگانه عشق در جامعه باستانی ...
عشق به مثابه شقی از "ازخودبیگانگی" ...

یادداشتی جامعه شناختی بر جنبش تنباکو

مقاله حاضر در ویژه نامه روزنامه آرمان مورخ 28 اردیبهشت 1391 منتشر شده است.

بررسی تبیین های انقلاب اسلامی با تاکید بر نظریه های جامعه توده وار و رهبری کاریزمایی

مقاله حاضر به قلم دکتر علی مرشدی زاد، هیرش قادرزاده و عباس نعیمی

در شماره 15مجله علمی-ترویجی رهیافت انقلاب اسلامی منتشر گشته است.

چکیده:

  هدف اصلی این پژوهش بررسی و توصیف تبیین های صورت گرفته از انقلاب اسلامی ایران با استفاده از نظریه های جامعه توده وار و رهبری کاریزمایی می باشد. چهارچوب نظری تحقیق متکی بر نظریات اندیشمندانی مانند وبر، دورکیم، هانا آرنت و ویلیام کورنهاوزر می باشد. این نوشتار سعی در پیوند میان این تئوری ها و ارائه تبیین های موجود در مورد انقلاب اسلامی از پرتو این دو نظریه دارد. روش تحقیق بکار رفته در این پژوهش تحلیل اسنادی و روش گرداوری داده ها نیز کتابخانه ای است. تبیین های صورت گرفته توسط افسانه نجم آبادی در مقاله بازگشت به اسلام: از مدرنیسم تا نظم اخلاقی، حمید عنایت در مقاله انقلاب ایران، مذهب در قالب ایدئولوژی سیاسی، حسین بشیریه در کتاب دیباچه ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران، حسین حسینی در کتاب رهبری و انقلاب و علی محمد حاضری در مقاله ارزیابی نظریه کاریزما در تطبیق با واقعیت انقلاب اسلامی ایران، مورد بررسی قرارگرفت و نتیجه بیانگر آن بود که گر چه در اکثر این تبیین ها به هر دو وجه یعنی جامعه توده وار و رهبری کاریزمایی اشاره شده است اما هر کدام از نظریه پردازان نقش یکی از دو عامل را پر رنگ تر نشان داده و عامل دیگر را فرعی دانسته اند.