مقاله زیر در ماهنامه پژوهشی رهاورد گیل (شماره فروردین و اردیبهشت 1392) منتشر شده است
***
چکیده
چالمرز جانسون از جمله نظریه پردازان انقلاب است که از منظر کارکردگرایی ساختاری به بررسی پدیده انقلاب می پردازد. جانسون بر تعادل اجتماعی تأکید دارد، مگر اینکه عامل یا عواملی این تعادل را بر هم زنند و به سمت شرایط انقلابی سوق دهند. این مقاله برای واکاوی تئوری انقلاب چالمرز جانسون بر کتاب تحول انقلابی[*] وی متکی است، کتابی که بیشتر بر الگوی انقلاب و مصالحه ناپذیری نخبگان تمرکز دارد. هدف اصلی در نگارش این مقاله رجوع به متن اصلی تئوری انقلابی جانسون می باشد. روش تحقیق جانسون در تحلیل پدیده انقلاب در این کتاب مبتنی بر دواصل می باشد: 1- تدوین چارچوبی نظری برای شناسایی علل لازم و کافی بروز انقلاب؛ 2- تشخیص اینکه چرا انقلابات، زمانی که پدید می آیند گاه با موفقیت و زمانی با ناکامی مواجه می شوند.
جانسون در این کتاب پروسه انقلاب را شرایط قبل از وقوع تا چگونگی آینده آن مورد بررسی قرار می گیرد. وی در تدوین تئوری انقلاب به نظریه پارسنز متکی است. به نظر جانسون، انقلاب تحولى ساختارى و نتیجه ناهماهنگى میان ارزشها و محیط است.از نظر جانسون، انقلاب را باید در زمینه نظامهاى اجتماعى مطالعه کرد و اساسا جامعهشناسى ثبات پیش از جامعهشناسى انقلاب مىآید. در درون یک نظام اجتماعى متعادل ممکن است تغییراتى پدید آید و در نتیجه، تعادل نظام به هم بخورد. تغییر اساسا چهار منبع دارد:
1. منابع خارجى تغییر در ارزشها؛ مانند ورود عقاید و ایدئولوژىهاى خارجى به درون جامعه متعادل؛
2. منابع داخلى تغییر در ارزشها؛ مثل پیدایش عقاید و یا مصلحان در درون نظام؛
3. منابع خارجى تغییر در محیط؛ مانند تأثیرى که انقلاب صنعتى بر جوامع گوناگون گذاشت؛
4. منابع داخلى تغییر در محیط؛ مانند رشد جمعیت و یا پیدایش گروههاى جدید.
کلیدواژه ها: انقلاب، تعادل ساختاری، ارزشهای اجتماعی، عوامل شتابزا
